Kattebelletje

Iedereen weet natuurlijk direct wat de exacte betekenis is van een zelfstandig naamwoord is. Tenminste, meestal. Normaal hoeven de woorden geen nadere verklaring. Neem bijvoorbeeld woorden als tafel, stoel, fiets, bloem, bel, noem maar op. Ze hoeven geen enkele verklaring.

Wel is het zo dat zelfstandige naamwoorden gespecificeerd kunnen worden door een voorvoegsel toe te voegen, zoals: eettafel, keukentafel, tuintafel, ligstoel, hangstoel, keukenstoel, damesfiets, herenfiets, kinderfiets, deurbel, schoolbel, fietsbel, enzovoort.

Soms heeft een woord echter ook wel meerdere betekenissen, zoals bijvoorbeeld: bank, bloem, kattebelletje, en dergelijke. Maar uit de zin kan men dan makkelijk opmaken wat er precies bedoeld wordt of het een zitbank of een handelsbank betreft. Een bloem kan in de tuin staan, kan een mooi meisje zijn, of bloem kan ook meel zijn waar pannenkoeken van gemaakt worden.

Bij dieren zijn er ook vaak meerdere betekenissen, maar dan slaat het meestal op de geaardheid van mensen. Een paard is, zoals we weten, de benaming voor het edele dier, maar als je het woordje 'wat' er bij gebruikt, krijgt het een heel andere betekenis, zoals: ‘Kijk haar eens, wat een paard.’ Daar wordt dan ook wel eens een lelijk meisje of vrouw mee bedoeld.

Een ezelsoor is niet alleen een lichaamsdeeltje van een ezel, maar kan ook een omgevouwen deel van een pagina zijn, een olifantenhuid geldt voor iemand die totaal niet gevoelig is. Zo kan ik nog wel even doorgaan.

Het woord kattebelletje is echter weer net iets anders. Een kattebelletje heeft de betekenis van een aantekeningetje, een kleine notitie, of kladje. Iemand heeft het ooit bedacht en nu is het een algemeen gebruikt zelfstandig naamwoord geworden met een vreemde betekenis, dus doen we het er maar mee.
Maar als je een kat een belletje om zijn hals doet om te weten waar het beest uithangt, is het logisch dat je het ook een kattebelletje noemt, zou je denken.

Maar nee hoor, dat klopt niet. Voorheen was het correct, omdat het belletje maar om de nek van één kat gehangen kan worden. Maar sinds 1995 moet het kattenbelletje zijn. Dus inclusief de verbindingsletter n. Waarom? Tja, daar liggen diepgaande theorieën aan ten grondslag.
Dat hebben knappe taaldeskundigen in 1995 met diverse andere rare regeltjes bedacht. Een beetje vreemd allemaal, toch?  Net zoals in 1936 de dubbele ee in bijvoorbeeld het woord leeren, of beenen veranderd moest worden in leren en benen. Veel kinderen en instromers die het Nederlands proberen te leren, hebben er vaak de grootste moeit mee.

Tja, het Nederlands is, als je het goed beschouwt, op veel gebieden een rare en vaak onlogische taal.

27-01-2021